HAMIRA NA MADHARA YAKE KWA KINYWA NA KOO

Leo hii tunaangalia maradhi ya fangasi aina ya hamira (yeast) yanayoshambulia kinywa na koo ambayo kwa kitaalam ,oral candidiasis. 

Utando wa kinywa (Oral Candidiasis)

Utando huu wa kinywa ni maradhi yanayosababishwa na fangasi aina ya hamira ambao hushambulia eneo la ndani la kinywa na koo la kumezea chakula.

Fangasi hawa hushambulia kinywa na koo kwa hali ya kawaida na huwa na makazi yao kwenye maeneo haya pamoja na sehemu mbalimbali katika mfumo wa mmeng`enyo wa chakula na pia hupatikana kwenye ngozi.

Kinga ya mwili wa binadamu pamoja na vimelea vinavyokaa mwilini aina ya bakteria huzuia fangasi hawa wasiongezeke kiasi cha kugeuka na kuanza kushambulia maeneo hayo ya koo na kinywa.

Hata hivyo, inapotokea uwiano huu wa kinga ya mwili na bakteria kushindwa kuzuia ongezeko la fangasi, basi fangasi hao huongezeka na kuwa wengi na hapo ndipo husababisha utando ambao huonekana kwenye kinywa na hata koo la chakula la mgonjwa.

Sababu za maradhi

Idadi kubwa  ya fangasi aina ya kandida (candida) katika maeneo ya kinywa na koo husababisha utando huu.

Jinsi na nani hushambuliwa

Maradhi haya ni kawaida kuonekana kwa watoto wachanga. Maradhi haya yanatokea zaidi kwa watoto wachanga kutokana na hali ya kutokuwa na uwiano sahihi kati ya kinga ya mwili wa mtoto, aina ya bakteria pamoja na fangasi hawa wanoitwa kandida.

Maradhi haya pia huweza kutokea kwa watu wazima na mara zote hutokea baada ya kutokea mabadiliko yaliyosababisha kuvurugika kwa uwiano kati ya kinga ya mwili, bakteria walioko kwenye eneo la kinywa na koo pamoja na vimelea vinavyosababisha utando huu, yaani kandida.

Viashiria hatarishi

Viashiria hatarishi vinavyomweka mtu kwenye hatari ya kupata maradhi haya vinafanana kabisa na sababu zinazomfanya mtu kupata maradhi haya.

Maradhi haya kwa kawaida kama nilivyoeleza hushambulia watoto wachanga, inapotokea yakatokea kwa mtu mzima basi mara nyingi lazima kuwe kuna viashiria hatarishi kama vifuatavyo:

-Watu wenye upungufu wa kinga kwa sababu yoyote ile wako kwenye hatari ya kupata maradhi haya. Mfano, watu wenye maradhi ya muda mrefu kama saratani, kisukari na yale yanayosababisha kinga kushuka kama Upungufu wa Kinga Mwilini (Ukimwi).

-Wanawake wajawazito (Ujauzito huweza kusababisha kinga kushuka)

-Watu wanaokunywa dawa kwa muda mrefu, hususan dawa za antibaiotiki, dawa za kutibu saratani na dawa za maradhi mengine ya muda mrefu.

-Sonona na msongo wa mawazo wa muda mrefu (hushusha kinga pia)

Je, maradhi haya huambukiza?

Maradhi haya si ya kuambukiza ingawa mtoto mchanga mwenye maradhi haya huweza kusambaza maradhi kwenda kwenye titi la mama kwa njia ya kugusa moja kwa moja wakati wa kunyonya.

KULA NYANYA UJIEPUSHE NA KIHARUSI

SOTE tunajua ugonjwa wa kiharusi (stroke) ni miongoni mwa magonjwa hatari kwani ukikupata unaweza kudhoofisha baadhi ya viungo vyako vya mwili kama siyo vyote na kukufanya ushindwe kufanya kazi zako za kawaida na kuwa mtu wa ndani tu kwa maisha yako yote.

Lakini unaweza kujiepusha na ugonjwa huo hatari kwa kuzingatia ulaji wa vyakula sahihi pamoja na kufanya mazoezi. Utafiti wa hivi karibuni umebaini kwamba nyanya (tomatoes) hutoa kinga mwilini dhidi ya ugonjwa wa kiharusi au kupooza kama unavyojulikana na wengine.
Hivi karibuni, watafiti wa nchini Finland walifanya utafiti wa kina na kutoa taarifa kuhusu kirutubisho aina ya ‘lycopene’ kinachopatikana kwa wingi kwenye nyanya, matikitimaji na pilipili. Wamesema katika taarifa yao kuwa watu zaidi ya 1,000 waliowafanyia utafiti wenye kiwango kingi cha ‘lycopene’ kwenye mfumo wa damu zao, hawakuonesha dalili kabisa za kupatwa na kiharusi.
Aidha, Chama cha Taifa cha wenye Kiharusi cha nchini Marekani (The National Stroke Association) kimesema kuwa wanawake wengi hufariki dunia nchini humo kutokana na kiharusi kwa idadi sawa na wale wanaofariki kutokana na ugonjwa wa saratani ya matiti. Hii ina maana kwamba ugonjwa wa kiharusi nao ni tishio kama ilivyo kwa ugonjwa wa saratani ya matiti.
Utafiti mwingine katika eneo hilo umeonesha pia kuwa wanaume wana hatari kubwa zaidi ya kufariki dunia au kupatwa na matatizo mengi kutokana na ugonjwa wa kiharusi kuliko wanawake. Hivyo kati ya wanaume na wanawake, wanaume zaidi ndiyo hupatwa na kiharusi au matatizo yatokanayo na ugonjwa huo kuliko wanawake.

Utafiti huu mpya umeendelea kuthibitisha ukweli wa siku zote kuwa matunda na mbogamboga hutoa kinga katika mwili wa binadamu dhidi ya magonjwa mengi hatari, hivyo wito umetolewa tena wa watu kupenda kula matunda na mbogamboga hasa nyanya, matikitimaji pamoja na pilipili ambavyo vimeonekana kuwa na kinga kubwa zaidi mwilini.
Hata hivyo, imeelezwa kuwa baada ya matokeo ya utafiti huu, watu wamekumbushwa umuhimu wa kuendelea kula na aina nyingine ya matunda, kwani kila tunda au mboga ya majani ina faida na umuhimu wake katika mwili wa binadamu.


Mwisho imeelezwa kuwa ulaji wa nyanya kwa siku zaidi ya 50 za aina zote una faida, ile inayoliwa ikiwa imeiva bila kupikwa. Ni vizuri kuchangamkia ulaji wa vitu kama hivi ili kuipa miili yetu uwezo wa kujikinga wenyewe dhidi ya maradhi hatari, yakiwemo yale ya saratani, kansa ya tezi dume ambayo kwa kiasi kikubwa huweza kuzuiwa kwa kula mboga za majani na matunda ya aina mbalimbali, pamoja na nyanya 50 kwa siku zilizoiva vizuri au kupata FOOD SUPPLIMENT ZINAZOTENGENEZWA KWA KIWANGO HICHO CHA NYANYA NA MCHANGANYIKO WA MATUNDA MBALIMBALI.

Virutubisho kwa watoto umri Miezi 6 hadi Miaka 5

Kwasasa serikali imezindua kampeni ya virutubisho kwa watoto wenye umri wa miezi 6-miaka 5. Kampeni hii ambayo inafadhiliwa na USAID na Wizara ya Afya nia yake hasa ni kuhakikisha kwamba watoto hawa wanapata virutubisho muhimu kwaajili ya ukuaji wao.

Mapungufu yaliyopo::
•    Sio wazazi/familia zote zinazomudu kuwa na mlo bora kila siku hivyo kumpelekea mtoto kukosa virutubisho muhimu kwaajili ya ukuaji wake.
•    Watoto kwa kawaida yao hawapendi kula baadhi ya vyakula hivyo kuwafanya watoto wengi kuwa na viriba tumbo kwa kukosa baadhi ya virutubisho muhimu.

Umuhimu wa virutubisho hivi:
•    Huongeza damu
•    Huongeza hamu ya kula
•    Huondoa unyafuzi na kiriba tumbo kwa mtoto
•    Huondoa udumavu wa mwili na akili wa mtoto
•    Huongeza akili kwa mtoto
•    Huweka kinga ya magonjwa mbalimbali dhidi ya mtoto
•    Kwa wale ambao wana immuno compromise basi virutubisho hivi huwafanya afya zao kuborea zaidi na hivyo kupunguza unyongevu.
•    Hurutubisha ngozi, kucha na nywele
•    Humfanya aweze kuona vizuri
•    Hurutubisha mifupa ya mtoto na meno
•    Huongeza antioxidants nmwilini hivyo kuweza kupunguza kiasi cha macromolecules ambazo ni sumu ndani ya mwili wa mtoto.
•    Huongeza uchangamfu wa mtoto na kumfanya awe na mwonekano bora kiafya.

Watoto gani hasa wanaohitaji kupewa virutubisho hivi?
•    Watoto wote wenye umri kuanzia miez6-miaka 5
•    Watoto ambao wacoimmuno compromised
•    Watoto wavivu wa kula


Namna ya kutumia virutubisho hivi:
Vvirutubisho hivi vina aina zaidi ya 12 za virutubish muhimu ndani ya mwili wa mtoto na vyote vimetengenezwa kwanamna ya teknolojia ya kisasa zaid na hivyo kuweza kufikia viwango vinavyotakiwa kitaalamu.