Miili yetu inahitaji chumvi kiasi kidogo sana. Kwa wastani tunahiaji
kama gramu 1.25 (kama robo kijiko cha chai) kwa siku. Kwa bahati mbaya
tunatumia chumvi kupita kiasi. Wataalamu wa Afya wanahusisha matumizi ya
chumvi nyingi na uwezekano wa kupata msukumo mkubwa wa damu (High Blood
Pressure), ambayo pia inaongeza uwezekano wa kupata magonjwa mengine
sugu kama yale ya figo, moyo, ikiwepo “stroke” na pia ya mifupa kama
“osteoporosis”.
Hivi karibuni tafiti zimeonyesha uhusiano mkubwa kati ya matumizi ya vyakula vyenye chumvi nyingi na saratani ya tumbo.
Sasa kazi kwetu!! Tujitahidi kupunguza
uwezekazo wa kupata magonjwa sugu. Pungunguza matumizi ya chumvi na
vyakula vyenye chumvi nyingi. Yafuatayo yatasaidia kufikia lengo hilo:
- Punguza chumvi inayowekwa kwenye chakula wakati wa kupika.
- Usiweke chumvi mezani (wengine huongeza hata bila kuonja chakula)
- Epuka vyakula vilivyosindikwa kwa kutumia au kuongezwa chumvi
- wapo unanunua vyakula vilivyosindikwa, kama vya makopo au paketi,
soma lebo kwa makini. Chagua vilivyoandikwa “hakuna chumvi
iliyoongezwa”(“no salt added”)
- Tumia zaidi vyakula freshi unavyopika mwenyewe kwani unaweza kuthibiti kiasi cha chumvi unachotumia.
Kama tayari umezoea kutumia chumvi nyingi itakuchukua muda kidogo
kujizoesha chakula chenye chumvi ndogo au kisicho na chumvi. Jizoeshe
kidogo kidogo na utazoea, tena utafurahia vyakula vyenye chumvi kidogo
au visivyo na chumvi.
Kumbuka ni maisha yako na ufunguo wa kuingia katika mtindo bora wa maisha upo mkononi mwako. Jipende!
Uzito uliozidi kiasi unakuweka kwenye hatari ya kupata magonjwa mengi
sugu kwa mfano, kisukari, msukumo mkubwa wa damu, magonjwa ya moyo,
figo, saratani na mengineyo. Magonjwa haya yanaleta kifo mapema na
matatizo mengine mengi…. Jizoeshe taratibu za kula ambazo zitakusaidia
kupunguza uzito au kuzuia ongezeko kubwa la uzito..Badili mtindo wa
kula, yafuatayo yanaweza kukusaidi:
- Jaribu kutumia sahani ndogo, na usichote chakula mara ya pili
(usiongeze), watafiti wameona kwamba mtu anayetumia sahani kubwa mara
nyingi anakula chakula kingi kuliko akitumia sahani ndogo.
- Nusu au zaidi ya mlo uliochotea kwenye sahani iwe ni vyakula
vinavyotokana na mimea hasa mboga mboga. Kama unakula “sandwich” ya
mkate, kula nusu na ongezea kwa mbogamboga na matunda.
- Asubuhi ule mlo wa kushiba zaidi na jioni ule chakula kidogo/chepesi (usishibe sana usiku).
- Usile kwa haraka, mara nyingi unapokula kwa haraka unakula chakula
kingi na pia chenye nishati nyingi. Ongeza vyakula vyenye makapi mlo
kwa wingi kama mbogamboga, nafaka zisizokobolewa (whole-grains), mara
nyingi vyakula hivi huwezi kula haraka wala huwezi kula kupita kiasi.
- Jipe muda wa kutosha kutafuna vizuri, na mara nyingi vyakula bora
kama ugali wa dona, mkate wa brauni, mahindi ya kuchoma au kuchemsha,
maharage, kunde huhitaji kutafunwa vizuri hivyo huwezi kula kupita
kiasi.
- Epuka asusa zenye mafuta mengi, sukari nyingi au chumvi nyingi.
Jizoeshe matunda, hindi la kuchoma au vyakula vingine vya aina hiyo.
- Jipe muda kujitayarishia mlo ulio bora wenye mboga mboga nyingi.
Kumbuka ni uhai wako. Labda umetumia dakika 10 zaidi kutayarisha mlo
lakini imekuepusha kutumia siku nzima au zaidi kwa daktari na kulipa
gharama kubwa.
- Epuka kutumia vyakula vilivyotengenezwa kwa haraka (fast food)
kwenye migahawa, mara nyingi vina mafuta mengi, chumvi nyingi au sukari
nyingi. Na pengine unaona umekula asusa (snack) tu, kwa hiyo unakula
tena mlo mzima. Kwa mfano watu wengine husema “I grabbed something” kwa
maana hajala vizuri kumbe ni kwa kuwa alikula bila mpango.
- Epuka kula ukiwa unaangalia TV, unatumia computer au unafanya shughuli nyingine kwani una hatari ya kula kupita kiasi.
- Tuwazoeshe watoto ulaji bora unaoshirikisha mbogamboga na matunda,
na aina za kunde, nyama kwa kiasi. Epuka kummzoesha chumvi nyingi,
mafuta mengi au sukari nyingi. Akishazoea itakuwa shida kuacha. Mpende
mwanao, mfundishe vitu vitakavymrefushia maisha.
- Epuka pombe na sigara
- Fanya mazoezi ya mwili angalau dakika 30 au zaidi kila siku, hata kutembea tu.
- Kumbuka mwili wako unatokana na unachokula na mazoezi unayofanya
