UGONJWA WA PUMU (ASTHMA)

Utangulizi 

Ugonjwa wa pumu ni ugonjwa sugu ambao huathiri njia za hewa ambazo huingiza na kutoa hewa katika mapafu. Upatapo ugonjwa wa pumu, kuta za ndani za njia ya hewa hupata maumivu (inflammation) na kuvimba. 

Maumivu katika njia za hewa huzifanya kujihami kwa kusinyaa na hivyo kupunguza kiasi cha hewa kinachopita kwenda kwenye mapafu. Hali hii husababisha muathirika kutoa mlio kama wa filimbi au mluzi wakati wa kupumua. 



Pumu husababishwa na nini? 

Bila shaka mpenzi msomaji umekua ukijiuliza swali hili mara kwa mara. Haifahamiki haswa ni sababu zipi zinazopelekea njia za hewa kupata maumivu na hivyo kupelekea mtu kupata pumu. 

Vyanzo mbali mbali vinaonyesha kuwa inatokana na mseto wa vitu kama tumbaku, maradhi na baadhi ya vizio. 

Pia kuna vitu katika mazingira ambavyo vinaweza kusababisha mtu kushambuliwa na pumu. Vitu kama vile mazoezi, vizio, viwasho (irritants) na maradhi yatokanayo na virusi. 

Baadhi ya vizio ni kama vifuatavyo: 
-Vumbi 
-Mende 
-Chavua (pollen) kutoka kwenye miti na majani 
-Magamba ya wanyama, manyoya n.k 

Viwasho kama: 
-Moshi wa sigara 
-Uchafuzi wa hewa 
-Harufu kali (kutoka kwenye rangi au chakula) 
-Msongo wa mawazo 
-Dawa kama Aspirin 
-Ugonjwa wa kucheua 
-Viwasho au vizio vitokanavyo na kemikali 
-Magonjwa ya njia ya hewa n.k.

Ieleweke kwamba orodha iliyotajwa hapo juu siyo kamilifu kwa maana kwamba haijasheheni vitu vyote vinavyoweza kuleta dalili za pumu na pia muathirika anaweza kuathirika na kimoja wapo au zaidi. 

Vigezo hatarishi 

Baadhi ya vigezo hatarishi vinavyoweza kuongeza uwezekano wa kusababisha ugonjwa wa pumu ni pamoja na: 

-Kuishi katika miji mikubwa, haswa katikati ya mji ambapo huongeza uwezekano wa kukutana na vizio 

-Kuvuta hewa iliyo na moshi 

-Kemikali zitokanazo na kilimo, dawa za kutengeneza nywele, rangi, vyuma, plastiki au vifaa vya elektroniki 

-Kuwa na mzazi mmoja au wawili wenye pumu 
-Kuathirika na maradhi ya mfumo wa hewa kama kikohozi na mafua wakati wa utoto. 

-Unene wa kupita kiasi (obesity) 

-Ugonjwa wa kucheua na kiungulia (Gastro esophageal reflux disease) 

Dalili za Pumu 

Baadhi ya dalili za kawaida za ugonjwa wa pumu ni kama zifuatazo: 

-Kikohozi: Mara nyingi kikohozi cha pumu huwa kikali nyakati za usiku au alfajiri na hivyo kumfanya mwathirika kutolala vizuri 

-Kutoa sauti ya mfano wa mtu anayepiga mluzi au filimbi wakati wa kupumua 

-Kifua kubana: Mgonjwa husikia kama kitu kinakandamiza kifuani au wakati mwingine husikia kama mtu amemkalia kifuani. 

-Kukosa hewa: Baadhi hujisikia kama hawawezi kupumua na kukosa hewa ya kutosha inayoingia au kutoka kwenye mapafu. 

-Kupumua haraka haraka 

Ikumbukwe kwamba si watu wote huwa na dalili zilizokwisha tajwa hapo juu na dalili zaweza kutofautiana kati ya mtu na mtu. 

Dalili pia zinatofautiana ukali. Wakati kwa mwingine dalili zinakuwa za wastani, wengine zinakuwa za kukera tu au mbaya kiasi cha kumzuia muathirika kufanya shughuli zake za kila siku. 

Vile vile wapo wengine ambao dalili zinakuwa mbaya kiasi cha kuhatarisha maisha. Dalili pia zaweza kutofautiana kwa kipindi zinapotokea. 

Wengine hupata dalili mara moja tu kwa mwezi, wengine kila wiki na wengine hupata dalili kila siku. 
Hata hivyo iwapo muathirika atapata matibabu sahihi anaweza kuishi na dalili chache au bila dalili kabisa. 

MANUFAA YA KABICHI KIAFYA

Kabichi ni zao linalolimwa mahala pengi sana hapa duniani. Mboga hii imekuwa ikiwekwa katika hadhi ya chini katika mboga, na hata watu huitumia pale tu wanapoona hakuna jinsi ya kupata mboga ya aina nyingine. Na hivyo utaona ikitumika katika sehemu za jumuiya kama vile shule, magerezani na vyuoni kwani gharama yake ni ndogo hivyo huweza kuhimili hali ya kuinunua kwa matumizi ya watu wengi. Mboga hii ina manufaa mengi sana mwilini lakini iwe ni mpya ya kijani/nyekundu au hata zambarau na siyo ile iliyokaa sana sokoni hadi kusinyaa, hiyo haina manufaa. Mboga hii ina faida zifuatazo:

1. AHUENI YA VIDONDA VYA TUMBO

2. HUIMARISHA MFUMO WA MOYO

3. KINGA DHIDI YA SARATANI

4. INAUPA MWILI VITAMINI VIFUATAVYO: Vitamin K, Vitamin B12, Vitamin B2, Vitamin A na Vitamin C. Aidha, kabichi ina kiasi kingi cha kambalishe (fiber) Manganizi (Manganese), Potashiamu (Potassium) na Fatty-3 acids. Vyote hivi ni kinga ya mwili dhidi ya magonjwa nyemelezi.



LIKE, COMMENT, NA SHARE KAMA UMEJIFUNZA NA KUELEWA SOMO HILI.
KWA MAELEZO NA USHAURI ZAIDI PIGA SIMU +255713354389 / 0752133700

SARATANI YA TEZI DUME

Tatizo jingine linaloathiri tezi dume ni saratani ya tezi dume. Saratani ya tezi dume inashika nafasi ya tatu kwa kusababisha vifo vinavyotokana na saratani kwa wanaume wa umri mbalimbali duniani. Aidha ni chanzo kikuu cha vifo vinavyosababishwa na saratani kwa wanaume wa umri miaka 70 na kuendelea. Hata hivyo, ni nadra sana kwa saratani hii kuwapata wanaume chini ya miaka 40.

Nani yupo katika hatari ya kupata saratani ya tezi dume?

Watu walio katika hatari kubwa ya kupata saratani ya tezi dume ni pamoja na:

• Wanaume wenye asili ya Afrika (weusi) ikilinganishwa na wazungu
• Wanaume kuanzia miaka 60 na kuendelea
• Wanaume wenye historia ya tatizo hili kwenye familia zao, yaani wale ambao mmoja wa ndugu zake (kaka au mdogo wa kiume) au baba amewahi kuugua ugonjwa huu.
• Wanaume wanaokunywa pombe kupindukia
• Wanaofanya kazi kwenye viwanda vya kutengeneza rangi au wanaofanya kazi ya kupaka rangi
• Wakulima wanaotumia aina fulani ya mbolea za kemikali
• Wanaofanya kazi katika viwanda vya utengenezaji matairi
• Wachimbaji wa madini hususani aina ya cadmium
• Walaji wa chakula chenye kiasi kikubwa cha mafuta hasa ya wanyama

Pamoja na kwamba, tatizo la kukua na kuongezeka kwa tezi dume yaani BPH hutokea kwa wanaume wengi, hali hiyo haiongezi uwezekano/hatari ya kupata saratani ya tezi dume.

Dalili za saratani ya tezi dume ni zipi?

Katika hatua zake za awali, dalili za saratani ya tezi dume hazitofautiani sana na zile za kuvimba kwa tezi dume (BPH). Dalili hizo ni pamoja na

• Kupata shida unapoanza kukojoa
• Kutiririka kwa mkojo baada ya kumaliza kukojoa
• Kukojoa mkojo wenye mtiririko dhaifu
• Kukojoa mara kwa mara hasa nyakati za usiku
• Kujikakamua wakati wa kukojoa na kushindwa kumaliza mkojo wote
• Kutoa mkojo uliochanganyika na damu
• Kutoa shahawa zilizochanganyika na damu

Iwapo saratani imesambaa mwilini kiasi cha kuhusisha sehemu za jirani ya mwili, mgonjwa anaweza kuwa na

• Maumivu makali ya mifupa katika maeneo ya nyonga, mapajani na kiunoni
• Uume kushindwa kusimama (uhanithi)
• Aidha, mgonjwa huwa na dalili nyingine zinazoweza kumpata mgonjwa mwingine yeyote wa saratani kama vile kupungua uzito, kuhisi kichefuchefu, uchovu, kizunguzungu n.k

Saratani ya tezi dume inatibika?

Ndiyo! Kuna njia kadhaa za matibabu ya saratani ya tezi dume. Hata hivyo uamuzi wa njia gani itumike unategemea ushauri na maoni ya daktari kulingana na hatua ya ugonjwa ulipofikia na umri wa mgonjwa husika.

Katika hatua za awali za ugonjwa, daktari anaweza kushauri mgonjwa atibiwe kwa kufanyiwa upasuaji na tiba ya mionzi, wakati kwa wagonjwa wazee, daktari anaweza kushauri kumfuatilia mgonjwa kwa ukaribu bila kumfanyia upasuaji au bila kumpatia tiba ya mionzi.

Iwapo saratani imesambaa na kuathiri sehemu nyingine za mwili, matibabu yake yanaweza kujumuisha upasuaji wa kuondoa korodani, matumizi ya dawa za kupunguza kiwango cha homoni ya testosterone katika damu (hormonal therapy), au matumizi ya kemikali za kuua seli za saratani (chemotherapy).

LIKE, COMMENT, NA SHARE KAMA UMEJIFUNZA NA KUELEWA SOMO HILI.
KWA MAELEZO NA USHAURI ZAIDI PIGA SIMU +255713354389 / 0752133700

Faida za tikikiti maji kiafya

KWA UFUPI

• Licha ya 92% ya tikiti maji kuwa ni maji, bado zile 8% zilizobaki zina faida kubwa sana kiafya jambo linaloonekana kutofahamika kwa wengi

Baadhi ya vyakula vimekuwa vikifurahisha pale vinapoliwa, tikiti maji ni miongoni mwa vyakula hivyo. Kwanza ule mchanganyiko wa rangi zake hulifanya sio tu kuvutia bali kuwa kama ua lililochanua juu ya meza ya mlaji husika.

Kama vile haitoshi tunda hili limejaaliwa virutubisho kadha wa kadha vyenye faida kubwa katika afya ya mwanadamu.

Licha ya 92% ya tikiti maji kuwa ni maji, bado zile 8% zilizobaki zina faida kubwa sana kiafya jambo linaloonekana kutofahamika kwa wengi. Zifuatazo ni baadhi tu ya faida chache kati ya nyingi za tunda hili la tikiti maji:

Tikiti maji ni chanzo kizuri cha vitamini. Katika tunda hilo kuna Vitamin A, inayosaidia kuboresha afya ya macho na pia kuondosha sumu mwilini; Vitamin C, inayosaidia kuboresha kinga, kuponya majeraha, kukinga uharifu wa seli, kuboresha afya meno na fizi;  na vitamini B6, inayosaidia ubongo kufanya kazi na pia kuibadilisha protini kuwa nishati.

  Tunda la tikiti maji lina kiwango kikubwa cha  lycopene kuliko tunda lolote au mboga za majani.

Ikiwa familia yako inaishi kwenye eneo lisilo na vyanzo vya madini ya potasium, unaweza kuwapa tikiti badala yake. Lina uwezo mkubwa wa kusaidia misuli na mfumo wa fahamu kwa ujumla kufanya kazi zake vizuri.

 Halikadhalika tunda hili huweza kukuondoa katika hatari ya kupata shinikizo la damu.

Tikiti pia lina  amino asidi na virutubisho vingine vinavyosaidia kurahisisha mtiririko wa damu kwenye mishipa yake.

Sifa ya kipekee iliyopo katika tunda hili, ni ule uwezo wake wa kusaidia kupunguza ama kuondoa tatizo la upungufu wa nguvu za kiume. Kwa kunywa juisi yake iliyokamuliwa bila kumenywa kwa maganda yake, kutaisadia kabisa kuondoa tatizo hilo.

Kwa kawaida tunda hili huliwa  peke yake au kwa kuchanganya na matunda mengine. Kwa mujibu wa wataalamu wa mambo ya afya ya vyakula kila kitu kwenye tikiti maji kina faida kiafya ukianzia kwenye majani tunda na hata nyama yake.

SABABU ZINAZOWAPELEKEA WATU KUSHINDWA KUFANYA DIET.

Ni jambo lisilofichika kwamba watu wengi hujaribu kufanya diet pasipo mafanikio.Wengi huanza kwa nguvu nyingi na malengo makubwa lakini juhudi hizo hazifiki mbali.

Ukweli nikwamba kufanya diet ni ngumu,na kuna mambo mengi yanayochangia ugumu huo:

1. kutokujua aina ya vyakula vinavyofaa – Wengi hushindwa kufanya diet kwa muda mrefu kwani hajui chakula gani humfaa zaidi,matokeo yake wengi hushinda njaa au laa hula matunda na mboga tu na mwisho wasiku njaa huwa kali,mwili hudhoofika na wanaacha diet.
2. Gharama ya vyakula hivyo – Diet nyingi huwa na ratiba ya kula pamoja na aina ya vyakula unavyotakiwa kula kwa kila mlo.Mara nyingi vyakula hivi huwa na gharama kubwa au laa huongeza gharama katika familia na kufanya wengi washindwe diet hizo.
3. Njaa kali – Diet nyingi huelekeza mtu ale chakula kidogo sana,na wakati mwingine vyakula hivi havishiki tumbo kwa muda mrefu au laa mtu hapati kushiba.hivyo huwa na njaa kali muda wote.hali hii uchosha na huwa kama mateso,wengi huacha diet kwa kushindwa kuvumilia hali hii
4. Hamu ya kula vyakula wanavyokula wengine hapo nyumbani – Harufu nzuri na muonekanoo wa  chakula wanachokula wengine hapo nyumbani mara nyingi huleta hamu ya kula na pia huongeza njaa,hii ufanya wengi waharibu diet zao kwa kula vyakula hivyo ambavyo si sehem ya diet zao
5. Ugumu wa kuacha vyakula unavyovipenda – Ni wazi kabisa kwamba ni ngumu sana kuacha kula vyakula unavyovipenda na ulivyovizoea.Ni ngumu zaidi kama kuna aina fulani ya chakula ambayo imekua kama kilevi kwako.Mfano kuna watu asipokunywa soda fulani au juice fulani basi siku kwake haijaisha.
6. Kuvunjwa moyo na wanaokuzunguka – Mara nyingi watu wanaokuzunguka hukuvunja moyo kwa maneno yao,hasa pale unapofanya juhudi alafu wanakwambia hakuna mabadiliko au laa wengine hudiriki hata kukwambia wewe huwezi kupungua
7. Kutaka matokeo ya haraka – wengi wanataka kupunguza mzito mkubwa kwa muda mfupi jambo ambalo si rahisi,Ingawa juhudi zako huchangia uaraka wa kupungua
8. Uzito mkubwa  – uzito mkubwa sana unafanya Mtu aone  haiwezekani kupungua kwani inachukua muda mrefu kuona matokeo makubwa.Ni vyema kujua kua kila hatua ndogo unayochukua husaidia,na matokea huja baada ya muda
9. Kero – mara nyingi marafiki na ndugu huwa kero kwa maneno yao hasa pale wanapotaka kukwambia fanya nini na uache nini ili upungue.Ni vyema kujua kwamba unapoona ndugu au rafiki ameamua kupunguza uzito basi anasababu za kufanya hivyoo na anajua ni nini afanye au asifanye ili apungue.Naamini kwamba pale anapoitaji msaada wako basi ataomba msaada.Wazungu husema STAY OUT OF OTHER PEOPLES BUSINESS

Ni haya na mengine mengi yanayochangia wengi kushindwa kufanya Diet.Mimi ni mmoja wa wale waliokumbana na hayo yote na kwa njia moja au nyingine yalinirudisha nyuma sana na kunikera.

Baada ya muda mrefu wa kutafuta namna ya kufanya diet endelevu ,kusoma vitabu vingi na kufuata program nyingi za kupunguza uzito atimae nilipata diet ambayo inaweza kukabiliana na changamoto hizo zote nilizozitaja.

LIKE, COMMENT, NA SHARE KAMA UMEJIFUNZA NA KUELEWA SOMO HILI.
KWA MAELEZO NA USHAURI ZAIDI PIGA SIMU +255713354389 / 0752133700

Kula zabibu usipatwe na ugonjwa wa moyo

Wadau msichoke na mimi kuzungumzia ugonjwa wa moyo, au nisiseme mimi, bali niseme wataalamu ambao kila siku wamekuwa wakifanya majaribio na kutuelewesha vyakula au njia zinazotuepusha na ugonjwa huu. Hii ni kwa sababu ugonjwa wa moyo kweli ni tishio duniani kote. Ni wiki iliyopita tu mfanyakazi mwenzangu ambaye nilikuwa naye kazini hadi nyakati za mwisho za kazi, siku ya pili nakuja kazini naambiwa kafariki dunia kwa mshituko wa moyo. Masikini baba wa watu!!, huku akiwa anayetegemewa na familia, akiacha mke na mtoto ameondoka kama utani tena kwa kufumba na kufumbua. Baada ya kutoka kazini alikaa juu ya kochi na kujiegemeza akisubiri atengewe msosi, lakini hapo hapo aliaga dunia. Msosi ulipotengwa na mkewe kumuamsha ale akidhani labda amepitiwa na usingizi, aliona haamki tena, na ndipo walipomkimbiza hospitalini. Huko waliambiwa ameshakufa zamaaani kutokana na mshituko wa moyo!.
Sasa hali ni hii, na hivi karibuni uchunguzi mpya umeonyesha kwamba kula zabibu au vyakula vyenye zabibu ndani yake kunapunguza shinikizo la damu, husaidia moyo kufanya kazi zake vyema na kupunguza hatari ya kupatwa na ugonjwa wa moyo.
Kwa mujibu wa uchunguzi huo uliotolewa kenye mkutano wa Majaribio ya Bayolojia huko California, zabibi zina uwezo wa kupunguza shinikio la damu, husaidia mwili uweze kuvumilia sukari (glucose tolorance) na kupunguza kiwango cha mafuta aina ya triglycerides mwilini ambayo ni chanzo cha matatizo ya moyo.


Wataalamu wanasema zabibu pia zinaweza kupunguza uvimbe, uharibivu unaotokana na free radicals zinazozalishwa mwilini na shinikizo la moyo. 
Kwa ujumla zabibi zinazuia hali inayoitwa Metabolic Syndrome suala ambalo linatokana na mada za phytochemicals zilizoko kwenye matunda hayo. 
Metabolic Syndrome ni mchanganyiko wa matatizo ya kitiba ambayo yanaongeza uwezekano wa kupatwa na maradhi ya mishipa ya damu pamoja na kisukari.
Hivyo wataalamu wanatushauri tule zabibi au kuongeza zabibu katika vyakula wanavyokula kila siku, ili tujikinge na ugonjwa wa Metabolic Syndrome, ugonjwa wa moyo na kisukari aina ya pili. 
Haya shime tule zabibu kwa ajili ya afya zetu!.